Czy diagnoza i towarzyszące jej leczenie podjęte przez lekarza są zawsze odpowiednie? Pytania tego rodzaju zadają sobie pacjenci – szczególnie po wyjściu ze szpitala, przychodni, czy prywatnej kliniki. Ostatecznie błędne postępowanie lekarza może oznaczać złe i długotrwałe skutki zdrowotne dla pacjenta.
Lekarz ma obowiązek wykonywania swojego zawodu w oparciu o zasady aktualnej wiedzy medycznej, dostępnymi metodami i środkami zapobiegania, rozpoznawania i leczenia chorób. Bez względu na dolegliwość każdy pacjent powinien otrzymać leczenie adekwatne do swojego problemu zdrowotnego. Prawidłowo dobrane leczenie to leczenie skuteczne, leczenie, które przynosi poprawę i które nie wywołuje żadnych powikłań.
W praktyce nie zawsze tak jest. Wskutek zaniedbania, albo pomyłki leczenie może tylko zwiększyć skalę problemów pacjenta. W takich przypadkach pokrzywdzony pacjent powinien zgłosić roszczenia z tytułu błędu medycznego. W sytuacji wystąpienia błędów medycznych pacjent ma prawo oczekiwać odszkodowania. Aby otrzymać odszkodowanie, poszkodowany ma do wyboru dwie ścieżki: sądową, jak również od pewnego czasu poprzez specjalną komisję orzekającą o błędach medycznych.
Warto na początek zaznaczyć, iż język potoczny stosuje zastępczo pojęcia „błąd w sztuce medycznej” i „błąd lekarski”. Doprecyzowując, należy podkreślić, że „błąd lekarski” odnosi się do błędów popełnionych przez lekarza. „Błąd w sztuce medycznej” jest natomiast pojęciem szerszym i może dotyczyć uchybień, których dopuściły się osoby niebędące lekarzami.
Zasadniczą kwestią pozostaje określenie, który lekarz zawinił w trakcie prowadzonego leczenia. Od tego bowiem momentu przysługuje pacjentowi prawo do żądania odszkodowania, czyli przez trzy lata. Co jednak się dzieje w sytuacji, gdy skutki nieprawidłowych działań lekarza objawią się później? Prawo wprowadza dziesięcioletni okres od momentu zdarzenia na uświadomienie sobie, czy w konkretnym przypadku błąd popełnił lekarz i dopiero od tej chwili na złożenie wniosku przysługują trzy lata.
Przyjmuje się, że błąd medyczny stanowi niezgodne z nauką medyczną nieumyślne działanie, czynność, zaniechanie albo zaniedbanie ze strony lekarza, pielęgniarki, położnej lub innej osoby wykonującej zawód medyczny, które wiąże się z naruszeniem zasad ostrożności przy czynnościach lekarskich. Błąd w sztuce lekarskiej może prowadzić do konsekwencji do:
- odszkodowania za błąd diagnostyczny – oznacza to niewłaściwą diagnozę lub nieprawidłową ocenę stanu zdrowia pacjenta. Jako przykłady można podać takie sytuacje jak: niezapoznanie się z dokumentami medycznymi, czy błędny tok rozumowania na skutek niewłaściwej interpretacji wyników badań lub braku odpowiedniej wiedzy o danej chorobie. Błąd diagnostyczny doprowadza niejednokrotnie do błędu terapeutycznego, gdy np. nieprawidłowa analiza wyników badań skutkuje niepotrzebną operacją pacjenta;
- odszkodowanie za błąd terapeutyczny – oznacza podjęcie lub zaniechanie przez lekarza czynności w kierunku leczenia zgodnego z aktualną nauką medyczną. Błąd tego rodzaju może polegać na zaniechaniu (np. niepotrzebne opóźnienie rozpoczęcia operacji), jak i na działaniu (np. leczenie za pomocą nieaktualnych metod czy błędne dawkowanie leków). Błąd terapeutyczny może wynikać z niedostatecznej wiedzy i kwalifikacji zawodowych;
- odszkodowanie za błąd organizacyjny – to błąd, który polega na podjęciu nieprawidłowej decyzji przez osoby kierujące placówkami medycznymi. Każdy, kto pełni funkcje administracyjne i organizacyjne, może popełnić błąd tego typu. Do błędów organizacyjnych należy zaliczyć m. in.: zakażenie w szpitalu, czy niewłaściwą kontrolę zużytych narzędzi;
- odszkodowanie za błąd techniczny – jest to błąd polegający na zaniedbaniu oraz na nieprawidłowym realizowaniu decyzji lekarskich. Obejmuje takie przypadki jak: pozostawienie wiertła, czy innego rodzaju sprzętu zabiegowego w ciele pacjenta, albo pomyłkę co do tożsamości chorych zakwalifikowanych do operacji;
- osobnym zagadnieniem pozostaje odszkodowanie za błędne zdiagnozowanie stanu zdrowia płodu, co w rezultacie mogło skutkować nieodwracalnymi zmianami dla jego organizmu (np. kalectwo). Niejednokrotnie dochodzi również do przypadków, gdy lekarz, który prowadzi opiekę nad kobietą w ciąży, przepisuje leki znajdujące się na liście zabronionych do przyjmowania przez kobiety spodziewające się dziecka.
Błędy lekarskie i medyczne, które doprowadzają do szkody po stronie pacjenta, wiążą się z odpowiedzialnością cywilną lub karną dla lekarza, albo dla podmiotu, który administruje placówką medyczną, czyli dla: szpitala, przychodni, czy gabinetu prywatnego.
Chcąc skutecznie walczyć o odszkodowanie, poszkodowany powinien wykazać w toku postępowania:
- winę, czyli złamanie zasad prawidłowego postępowania (standardy medyczne);
- szkodę, czyli uszczerbek po stronie pacjenta;
- adekwatny związek przyczynowy między zawinionym działaniem, bądź zaniechaniem lekarza oraz szkodą, w wyniku której ucierpiał pacjent.
Poszkodowany, który pozywa placówkę medyczna, nie jest obowiązany do wskazania nazwiska osoby odpowiedzialnej. To zadanie należy do sądu. Należy pamiętać również, że szpital ponosi odpowiedzialność za błędy swoich pracowników. Dochodzi bowiem do sytuacji, kiedy nie można określić, kto jest odpowiedzialny za np. zakażenie gronkowcem, czy żółtaczką. Nie jest wówczas konieczne ustalenie winnej osoby. Trzeba tylko udowodnić, iż szkoda wystąpiła w trakcie pobytu w szpitalu.
